Ονειρομηχανή
Η οικοτεχνικά κατασκευασμένη μηχανή που χρησιμοποιεί φως που τρεμοπαίζει για να τροποποιήσει τη συνειδησιακή κατάσταση.
Καθώς έδυε ο Ήλιος στις 21 Δεκεμβρίου του 1958, ο καλλιτέχνης και ποιητής Brion Gysin βίωσε μια ζωηρή ψευδαίσθηση καθώς βρισκόταν σε ένα λεωφορείο που ταξίδευσε στην αγροτική Γαλλία. Στο ημερολόγιό του έγραψε:
"Είχα μια υπερβατική θύελλα από έγχρωμες οπτασίες σήμερα
στο λεωφορείο καθώς πήγαινα στη Μασσαλία.
Αν και αρχικά δε συνειδητοποίησε τι είχε συμβεί, ο Gysin είχε βιώσει το οραματικό και συνειδησιακά επεμβατικό αποτέλεσμα που δημιουργείται από γρήγορο τρεμόπαιγμα του φωτός. Επιστρέφοντας στο Παρίσι, όπου κατοικούσε στο θρυλικό ξενοδοχείο Beat δίπλα στον φίλο του και συνεργάτη, συγγραφέα William S Burroughs και άλλες λαμπρές προσωπικότητες, ο Gysin ανέφερε το βίωμά του. Μέσα από συζητήσεις με τον Burroughs και τους συνεργάτες του ο φοιτητής μαθηματικών του Cambridge, Ian Sommerville, έμαθε για το βιβλίο του W Grey Walter, 'The Living Brain' (Ο ζωντανός εγκέφαλος), 1953.
Εκεί, ο Walter παρατηρούσε ότι οι συνειδησιακές καταστάσεις μπορούν να επηρεαστούν από φώτα που αναβοσβήνουν με μεγάλη ταχύτητα και πως αυτό δεν επηρεάζει μόνο τις εγκεφαλικές περιοχές που συνδέονται με την όραση, αλλά ολόκληρο τον εγκεφαλικό φλοιό. Όπως έγραφε: οι κυματισμοί υπερχείλιζαν σε άλλες περιοχές. Ο Walter σημείωσε πως η επίδραση του τρεμοπαίγματος του φωτός σε διάφορα άτομα προκάλεσε ζωηρές ψευδαισθήσεις από κινούμενα μοτίβα όταν κάποιος έκλεινε τα μάτια του και επέτρεπε στο τρεμόπαιγμα να λάμπει μέσα από τα βλέφαρα. Τα μοτίβα που αναφέρθηκαν από όσους υποβλήθηκαν στις δοκιμές περιλάμβαναν ζωηρά χρωματισμένες σπείρες και εκρήξεις χρωμάτων.
Ο Burroughs και ο Sommerville εξέτασαν διαδοχικά την εργασία του Walter, αλλά ο Gysin είχε ήδη την ουσιώδη πληροφορία που χρειαζόταν. Θα δήλωνε αργότερα: Δεν τον συνάντησα ποτέ και ποτέ δεν είχε άλλη επίδραση σε μένα εκτός από ένα πράγμα που είπε μέσα σε μισή πρόταση, ότι οι άνθρωποι που υπόκεινται σε διακοπές φωτός με συχνότητα 8 και 13 κύκλων το δευτερόλεπτο ανέφεραν εμπειρίες χρωμάτων και μοτίβων. Οι Sommerville και Gysin επρόκειτο να εξετάσουν σε μάκρος τις δυνατότητες του τρεμοπαίγματος.
Τα κύματα Άλφα
Ο εγκέφαλος παράγει ηλεκτρικά κύματα πολλών συχνοτήτων, που μπορούν να μετρηθούν με ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (EEG), του οποίου οι πιο παλιές μετρήσεις έγιναν σε σκύλους το 1875. Ο γερμανός φυσιολόγος Hans Berger έκανε τις πρώτες ηλεκτροεγκεφαλικές καταγραφές σε άνθρωπο το 1920. Αυτές οι καταγραφές και οι ακόλουθες πειραματικές μελέτες αποκάλυψαν ότι συγκεκριμένες συνειδησιακές καταστάσεις φαίνεται να λειτουργούν με ευρέως καθορισμένα μοτίβα. Έτσι, σε ενήλικες, η έκταση συχνοτήτων που συνδέεται πιο συχνά με τον ύπνο είναι στα κύματα Δέλτα των 0,5 με 3 Hz. Μεταξύ των 4 και 7 Hz, τα κύματα Θήτα συνδέονται με αισθήματα νύστας και είναι συχνά ακριβώς πριν από την έλευση του ύπνου. Τα κύματα Άλφα των 8 έως 12 Hz συνδέονται με την αίσθηση της χαλάρωσης και με τη συγκέντρωση, ενώ το να είναι κάποιος σε πλήρη εγρήγορση συνδέεται με τα κύματα Βήτα των 13 έως 30 Hz.
Ο W Grey Walter επαλήθευσε το γεγονός ότι άτομα που βιώνουν τρεμοπαίγματα φωτός μέσα στο φάσμα συχνότητας των κυμάτων Άλφα θα μπορούσαν να βιώσουν δυνατές επιδράσεις, που κυμαίνονται από επιληπτικές κρίσεις μέχρι και οράματα που προκαλούν ηρεμία. Οι επιδράσεις αυτές μπορεί να είναι τόσο έντονες που πλέον εκτιμάται ότι το 5% των επιληπτικών μπορεί να έχουν κρίσεις που προήλθαν από τρεμόπαιγμα φωτός και σε κάποιες περιπτώσεις, από μοτίβα που αποτελούνται από λωρίδες χρωμάτων που παρουσιάζουν μεγάλο κοντράστ. Ως αποτέλεσμα, τα στροβοσκοπικά φώτα θεωρούνται δυνάμει επικίνδυνα εάν λάμπουν σε συχνότητες μεταξύ 5 και 30 Hz, που είναι η συχνότητα τρεμοπαίγματος του φωτός που μπορεί να δημιουργήσει επιληπτικές κρίσεις σε όσους έχουν φωτοευαίσθητη επιληψία. Στη Βρεττανία, έχει γίνει σύσταση για τα στροβοσκοπικά φώτα που λάμπουν σε νυχτερινά κέντρα ώστε να έχουν συχνότητα μικρότερη από 5 Hz. Αυτή η αυξανόμενη ενημέρωση για τις επιδράσεις του τρεμοπαίγματος των φώτων σε κάποιους επιληπτικούς εφαρμόζεται πλέον και σε κάποια τηλεοπτικά προγράμματα που σε κάποιες περιπτώσεις προειδοποιούν για την ύπαρξή τους. Ωστόσο, αυτά τα φώτα μπορεί να έχουν μια εντελώς διαφορετική επίδραση σε άτομα που δεν πάσχουν από επιληψία, καθιστώντας δυνατό στους θεατές αυτών των φώτων να βιώσουν μια αλλαγμένη κατάσταση διευρυμένης ή οραματικής συνείδησης, οπτικές παραισθήσεις και ψευδαισθήσεις.
Νευροψυχολογικές έρευνες έχουν παρατηρήσει πως εναλλακτικές καταστάσεις συνείδησης που συχνά περιγράφονται ως διευρυμένες ή οραματικές δημιουργούν μια σειρά από οικείες οπτικές επιδράσεις που μπορούν να διακριθούν σε τρία στάδια. Το πρώτο από αυτά χαρακτηρίζεται από φωτοβόλα χρώματα και γεωμετρικά σχήματα όπως πλέγματα, γραμμές, ζιγκ ζαγκ και ομόκεντροι κύκλοι. Κατά τη διάρκεια του δεύτερου σταδίου, το άτομο προσπαθεί να ερμηνεύσει αυτά τα τυχαία σχήματα και μεταλλάσσονται σε αναγνωρίσιμα αντικείμενα και οργανισμούς. Τελικά, το τρίτο στάδιο είναι αυτό της πλήρους ψευδαίσθησης, στην οποία το άτομο βιώνει περίπλοκα οράματα που τα εκλαμβάνει ως πραγματικότητα. Κατά τη διάρκεια της μετάβασης από το δεύτερο στο τρίτο στάδιο το άτομο συχνά βιώνει οράματα που περιγράφονται σα δίνη, στρόβιλος ή τούνελ. Στο δοκίμιό του, 'Accessing Alternity' (Προσπελάζοντας την Ενναλλακτικότητα), ο Bruce Harrah-Conforth, που εξετάζει τα οράματα του τρίτου σταδίου σε σχέση με τα γιουνγκιανά αρχέτυπα, υποθέτει ότι η εμπειρία της δίνης πιθανόν να αντιπροσωπεύει τη διαδικασία της γέννησης.
Μια επιπόλαια ματιά στην περιγραφή ενός νοητικού ταξιδιού με τη βοήθεια του κάκτου peyote στο 'The Varieties of Psychedelic Experience' (Οι Ποικιλίες της Ψυχεδελικής Εμπειρίας) περιγράφει λεπτομερειακά μια ευρέως όμοια πρόοδο από αφηρημένα γεωμετρικά σχήματα και χρώματα προς πλήρεις ψευδαισθήσεις. Παρομοίως, η περιγραφή του Robert Anton Wilson για μια συνεδρία με Μηχανή Ονείρων περιγράφει με λεπτομέρειες την κίνηση από έντονα φωτεινά αφηρημένα μοτίβα σε υπερφυσικά χρώματα στα σύμβολα από όλες τις μεγάλες θρησκείες.
Ο έμπειρος κινηματογραφιστής, εθνομουσικολόγος, ταχυδακτυλουργός και οραματιστής Harry Smith δημιούργησε πολυάριθμες αφηρημένες ταινίες στις δεκαετίες του 1940 και 1950, που είχαν αριθμηθεί και κοινώς ονομαστεί ως 'The Early Abstractions' (Οι Πρώιμες Αφαιρέσεις). Αυτές οι ταινίες αποτελούνται από αφηρημένα μοτίβα που δημιουργούνται από σχήματα όπως τελείες, κύκλους και πλέγματα και μεσουρανούν στην ψευδαίσθηση νούμερο 10, που παρουσιάζει πολλές αποκρυφιστικές αναφορές συμπεριλαμβανόμενων μορφών από πνεύματα και το Καβαλιστικό Δέντρο της Ζωής κατασκευασμένο από ανθρώπινα κρανία. Στις σημειώσεις του για τις πρώιμες αυτές ταινίες του, ο Smith τις περιέγραψε ως οργανωμένες σε συγκεκριμένα μοτίβα που προέρχονται από τους αλληλοσυνδεόμενους παλμούς των αναπνοών, της καρδιάς και των κυμάτων Άλφα και θα έπρεπε να παρατηρηθούν ταυτόχρονα..."
Αλλά ενώ η επιστημονική κατανόηση του εγκεφάλου είναι μια συγκριτικώς σύγχρονη ανάπτυξη, η γνώση για το αποτέλεσμα του τρεμοπαίγματος στο νου έχει μια αρκετά μακρύτερη ιστορία. Η τεχνική αυτή είχε χρησιμοποιηθεί σε πολλούς πολιτισμούς για να προκαλέσει εναλλακτικές καταστάσεις συνείδησης, μια μέθοδος για την εξερεύνηση εσωτερικών πραγματικοτήτων μαζί με άλλα εργαλεία που κυμαίνονται από την κατάποση παραισθησιογόνων φυτών μέχρι τη βίωση εκστατικών τελετών που περιλαμβάνουν τρυπήματα στο σώμα.
Πολλοί παραδοσιακοί πολιτισμοί και φυλές εμπλέκουν τελετές και ιεροτελεστίες μύησης όπου χρησιμοποιούν επαναλαμβανόμενο ερεθισμό από τελετουργικό χορό ή ρυθμό με στόχο τη δημιουργία εναλλακτικών καταστάσεων συνείδησης. Τέτοιες ρυθμικές κινήσεις θα μπορούσαν, όπως δηλώνει ο Bruce Harrah-Conforth, να προκαλέσουν επιδράσεις οπτικών τρεμοπαιγμάτων λόγω αλλαγών στην οπτική εστίαση και των κινήσεων του χορευτή σε σχέση με την πηγή του φωτός. Για παράδειγμα, οι τελετές Βουντού που λαμβάνουν χώρα σε περιοχές γεμάτες με καπνό που φωτίζονται από φλεγόμενα μαγκάλια, περιλαμβάνουν και ρυθμικό χορό που μπορεί να δημιουργεί την μετασχηματιστική νοητική λειτουργία που απαιτείται για την κατάληψη.
Ενώ η ρυθμική κίνηση και η μουσική ξεκάθαρα έχει μια σημαντική επίδραση στους συμμετέχοντες, δεν είναι ουσιώδης: ακόμα και η θέαση χωρίς την εστίαση του βλέμματος σε φλόγες μπορεί να δημιουργήσει μια επίδραση έκστασης και δίνει ακόμα περισσότερο έμφαση στη σημαντικότητα του φωτός. Τέτοιες τελετές μπορούν να ειδωθούν σε διάφορους πολιτισμούς, από τους αυστραλούς Yualai, που μυούν ένα αγόρι ως γιατρό δένοντάς τον στο έδαφος για μια νύχτα και ανάβοντας φωτιές ολόγυρά του, μέχρι φυσιογνωμιών όπως ο Michel de Nostradamus που όπως αναφέρεται, κοίταζε τον Ήλιο ενώ συγχρόνως κυμάτιζε τα δάκτυλά του πάνω από τα κλειστά του μάτια.
Στις εκπαιδευτικές πρακτικές των μάγων της Δύσης, όπως αυτές που γινόντουσαν τον 16ο αιώνα από τον John Dee και τον Edward Kelley, οι ερευνητές κοίταζαν σε γυαλισμένες κρυστάλλινες σφαίρες. Αυτή η διαδικασία βοηθούσε τον μαθητή, ή τουλάχιστον έτσι πιστευόταν, να δει και να επικοινωνήσει με υπερφυσικές ευφυΐες. Η διαδικασία απαιτούσε τη σωστή θέση της σφαίρας και, ακόμα σημαντικότερο, κάτι που ήταν δεδομένο για τους αποκρυφιστές της εποχής πριν τον 20ο αιώνα, την προσεκτική χρήση φωτισμού. Μετά την είσοδο του ηλεκτρισμού θεωρούμε το φως ως δεδομένο. Ωστόσο, για εκείνους που κοίταζαν μέσα στις κρυστάλλινες σφαίρες πριν από τέτοιες τεχνολογικές προόδους, το μοναδικό φως προερχόταν από καντήλια. Με την κατάλληλη τοποθέτησή τους για να φωτίζουν τη σφαίρα, είναι πιθανό ότι η διάθλαση του φωτός που τρεμόπαιζε μέσα από τον κρύσταλλο θα μπορούσε να δημιουργήσει την επίδραση του τρεμοπαίγματος σε αυτόν που την κοίταζε.
Πίσω στο ξενοδοχείο Beat τον Φλεβάρη του 1960, δύο μήνες μετά τη λαμπερή του επιφάνια, ο Gysin έλαβε ένα γράμμα από τον Ian Sommerville στο Cambridge. Ο φοιτητής των μαθηματικών κατασκεύασε μια απλή αλλά αποτελεσματική συσκευή τρεμοπαίγματος χρησιμοποιώντας μια περιστρεφόμενη πλατφόρμα από πικάπ και ένα σωληνοειδές αδράχτι με έναν αριθμό από σχισμές. Μέσα στο σωλήνα τοποθέτησε μια λάμπα 100 Watt. Όταν ο δίσκος περιστρεφόταν στις 78 στροφές, στριφογυρίζοντας το σωλήνα, οι σχισμές στον κύλινδρο δημιουργούσαν ένα τρεμόπαιγμα στη συχνότητα των κυμάτων Άλφα.
O Ian θα καθόταν μερικά εκατοστά μπροστά από τον περιστρεφόμενο σωλήνα με κλειστά τα μάτια, επιτρέποντας στο φωτεινό τρεμόπαιγμα να αστράφτει μέσα από τα βλέφαρά του στον αμφιβληστροειδή του, με τον ίδιο τρόπο που ο Gysin είχε βιώσει τις ψευδαισθήσεις του στο λεωφορείο. Ο Sommerville έγραψε για ένα καλειδοσκόπιο χρωμάτων που σταδιακά γινόντουσαν πιο περίπλοκα και όμορφα& Ο Sommerville συνέχισε να περιγράφει την επίδραση της μουσικής στο υπόβαθρο, σημειώνοντας πως η ρυθμική μουσική χρησίμευε για να προσαρμόσει τα οράματα στο ρυθμό του ήχου.
Οι δυο φίλοι συνεργάστηκαν σε πολυάριθμα προσχέδια αυτού που ο Gysin θα ονόμαζε 'Ονειρομηχανή'. Πειραματίστηκαν με διαφορετικά σχήματα σχισμών του σωλήνα ώστε να δημιουργήσουν διαφορετικές ταχύτητες τρεμοπαίγματος μέσα στη ζώνη συχνοτήτων του ρυθμού Άλφα, ακόμα και με ζωγραφιές στο εσωτερικό της κυλινδρικής δομής. Η συσκευή, που περιγράφηκε ως το πρώτο καλλιτεχνικό έργο που σχεδιάστηκε για να θεάται με κλειστά μάτια, έδωσε τη δυνατότητα στους θεατές της να εξερευνήσουν τον δικό τους εσωτερικό χώρο. Με τα λόγια του Gysin, οι Ονειρομηχανές κάνουν θεατή την θεμελιώδη τάξη που είναι παρούσα στην εγκεφαλική φυσιολογία.
Πρώιμα παραδείγματα της συσκευής σε λειτουργία μπορεί να δει κανείς σε συντομία στην ταινία μικρού μήκους 'Towers Open Fire' (Πύργοι Ανοίγουν Πυρ) που έγινε από τον Antony Balch με τη συνεργασία των Gysin και Burroughs. Η Ονειρομηχανή παρουσιάστηκε για πρώτη φορά επίσημα στο Παρίσι το 1962 στη μαζική έκθεση L' Object και παραδείγματα της μηχανής παρουσιάστηκαν κατά καιρούς σε υπόγειους χώρους τέχνης, σε μεγάλες γκαλερί και σε άλλες εκθέσεις. Αλλά αυτό έδωσε στην Ονειρομηχανή ένα χαρακτήρα έργου τέχνης και όχι μιας αληθινής συσκευής ή ενός εργαλείου για την εξερεύνηση του εσωτερικού μας χώρου.
Δεδομένης της περιόδου που κατασκευάστηκε, ήταν αναπόφευκτο να συνδεθεί με τα νοητικά ταξίδια που προκαλούσε το LSD, αλλά ο Gysin το είχε αντιληφθεί διαφορετικά και το παρουσίασε ως μια εμπειρία που δε χρειαζόταν τη χρήση ουσιών. Στο υπόλοιπο της ζωής του, ο Gysin θα βασανιζόταν από την πιθανότητα της μαζικής εμπορικής κατασκευής Ονειρομηχανών, αλλά τελικά μόνο μερικές είχαν κατασκευαστεί με επαγγελματικό τρόπο. Η ηρεμιστική εσωτερική εμπειρία της Ονειρομηχανής έχασε το παιχνίδι από τα θεαματικά μεγάλης κλίμακας σώου φώτων και από τα κοντσέρτα που χρησιμοποιούσαν ως καύσιμο την ολοένα αυξανόμενη διάθεση του LSD. Τελικά, η πρωτοπόρα και πρωτότυπη συσκευή απέτυχε να προκαλέσει το ευρύ ενδιαφέρον.
Μετάφραση - Απόδοση: Αμαλία Τσακίρη, για το ESOTERICA.gr
Πηγή:
http://esoterica.gr/forums/topic.asp?whichpage=10&ARCHIVEVIEW=&TOPIC_ID=7879#484267
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου